Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego dla Warszawy-Woli w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 września 2017 roku

Sąd Rejonowy dla Warszawy –Woli w Warszawie Wydział II Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSR Paweł Birski

Protokolant: Katarzyna Goryszewska

po rozpoznaniu w dniu 21 sierpnia 2017 roku w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa A. M.

przeciwko (...)spółce akcyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę

I. oddala powództwo o zasądzenie kwoty 35.465,96 zł (trzydzieści tysięcy czterysta sześćdziesiąt pięć złotych dziewięćdziesiąt sześć groszy);

II. zasądza od pozwanego (...)spółki akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz A. M. kwotę 34.843,24 zł (trzydzieści cztery tysiące osiemset czterdzieści trzy złote dwadzieścia cztery grosze) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 27 maja 2016 roku do dnia zapłaty;

III. oddala powództwo w pozostałym zakresie;

IV. zasądza od pozwanego (...)spółki akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz A. M. kwotę 5.817 zł (pięć tysięcy osiemset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt II C 2557/16

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 30 czerwca 2016 roku powód A. M. wniósł o zasądzenie od pozwanego (...)S.A. z siedzibą w W. kwoty: I) 35.465,96 zł z odsetkami ustawowymi od kwot i za okres szczegółowo wskazany w pozwie (wskutek uznania umowy o kredyt hipoteczny za nieważną), II) w przypadku nieuznania żądania wskazanego w pkt I kwoty 34.843,24 zł z odsetkami ustawowymi od kwot i za okres szczegółowo wskazany w pozwie, ewentualnie od dnia 27 maja 2016 roku do dnia zapłaty, III) w przypadku uznania żądania określonego w pkt II zobowiązanie pozwanego do przedstawienia rozliczenia dotychczas spłaconych rat kapitałowo-odsetkowych kredytu udzielonego powodowi z pominięciem bezskutecznych klauzul indeksacyjnych w terminie 14 dni od uprawomocnienia się wyroku w niniejszej sprawie oraz przedstawienia harmonogramu dalszych spłat raty kredytu udzielonego powodowi z pominięciem bezskutecznych klauzul indeksacyjnych w terminie 14 dni od uprawomocnienia się wyroku.

Uzasadniając żądanie pozwu oparte na nieważności umowy kredytowej, powód wywodził, iż łącząca strony umowa kredytowa jest sprzeczna z art. 69 ust. 1 prawa bankowego oraz art. 358 ¹ § 5 k.c. z uwagi na niedopuszczalność waloryzacji umownej części kapitałowej kredytu, jak również z powodu naruszenia zasady określoności świadczenia, gdyż to pozwany bank samodzielnie wyznaczał kurs do wyliczenia równowartości we franku szwajcarskim udzielonego kredytu wiele dni po zawarciu umowy kredytowej, co następnie wpłynęło na wysokość zobowiązań powoda. Postanowienia umowne pozwalające na dowolne kształtowanie wysokości zobowiązania powoda przez pozwanego muszą prowadzić do stwierdzenia braku zgody powoda przy zawieraniu umowy, a przez to do nieważności całej umowy kredytowej.

Uzasadniając żądanie pozwu oparte na zarzucie abuzywności, powód podniósł, iż klauzule indeksacyjne zawarte w § 7 ust. 4, § 9 ust. 2 oraz § 13 ust. 7 regulaminu kredytu hipotecznego stanowią niedozwolone postanowienia umowne w związku z czym nie wiążą powoda, przy czym strony wiąże umowa kredytu w pozostałym zakresie. W miejsce bezskutecznych klauzul indeksacyjnych nie wejdą żadne inne normy dotyczące indeksacji, ponieważ brak jest przepisów dyspozytywnych dotyczących zasad ustalania kursów dla indeksacji kredytów (pozew k. 1-63).

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego. Pozwany podniósł, iż powód dochodzi w istocie uznania bezskuteczności indeksacji kredytu i na tej podstawie wylicza swoje roszczenie. W ocenie pozwanego pozew o zapłatę wskutek uznania nieważności całej umowy kredytowej wraz z roszczeniem ewentualnym o zapłatę wobec uznania bezskuteczności niektórych zapisów umowy kredytowej jest pozbawiony podstawy faktycznej i prawnej w całości. Powód świadomie dokonał wyboru kredytu indeksowanego do waluty obcej franka szwajcarskiego. Klauzula indeksacyjna zawarta została w § 2 ust. 1 umowy, jest zgodna z art. 358 ¹ k.c. i została indywidualnie uzgodniona przez powoda i poprzednika prawnego pozwanego. Umowa kredytu indeksowanego do waluty obcej franka szwajcarskiego mieści się w konstrukcji umowy kredytu bankowego i stanowi jej możliwy wariant. W dacie zawierania umowy kredytu nie istniał przepis prawa zabraniający zawierania umów kredytu indeksowanego. Udzielanie takiego kredytu zgodne było z przepisami prawa bankowego i rekomendacjami KNF. Kwestionowane przez powoda postanowienia nie są abuzywne, gdyż nie mamy do czynienia z rażącym naruszeniem interesów powoda i kształtowaniem praw i obowiązków w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami. Kwestionowane postanowienia regulaminu określały jedynie chwilę jaką należy brać pod uwagę przy wskazaniu kursu walut do przeliczenia kredytu indeksowanego do waluty obcej, jak i poszczególnych rat. Postanowienia regulaminu nie uprawniają pozwanego do jednostronnej zmiany umowy bez ważnej przyczyny wskazanej w umowie, gdyż treść umowy nie ulega zmianie, a jedynie kurs waluty co jest następstwem zmian na międzynarodowych rynkach walutowych. Pozwany podkreślił również, iż powód mógł podjąć decyzję o spłacie kredytu bezpośrednio we franku szwajcarskim. Za wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 19 marca 2015 roku w sprawie IV CSK 362/14, pozwany podniósł, iż za okres przed 26 sierpnia 2011 roku można dokonać jedynie oceny prawidłowości zastosowanych przez bank kursów, a nie żądać stwierdzenia nieważności indeksacji z powodu nieakceptowania zastosowanych kursów. Powód już od dnia 1 lipca 2009 roku mógł zawrzeć aneks do umowy dotyczący spłaty kredytu bezpośrednio we franku szwajcarskim, a zatem w niniejszej sprawie ewentualnie za okres przed 1 lipca 2009 roku można byłoby dokonać oceny prawidłowości zastosowanych przez bank kursów (odpowiedź na pozew k. 182-235).

Na rozprawie w dniu pozwany podniósł zarzut przedawnienia, w tym zarzut przedawnienia odsetek, jak również zakwestionował datę początkową naliczania przez powoda odsetek (protokół rozprawy k. 460).

Pismem procesowym z dnia 8 maja 2017 roku pełnomocnik pozwanego podniósł brak podstaw do uznania, że po stronie pozwanego powstał obowiązek zwrotu na rzecz powoda ewentualnego nienależnego świadczenia otrzymanego przez (...) S.A. w okresie od dnia zawarcia umowy do dnia 19 września 2011 roku lube przez (...) w okresie od dnia 19 września 2011 roku do dnia 31 grudnia 2012 roku (pismo procesowe k. 662-680).

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 16 października 2007 roku powód A. M. złożył w (...) S.A. spółka akcyjna Oddział w Polsce z siedzibą w W. wniosek o udzielenie kredytu hipotecznego indeksowanego do franka szwajcarskiego na kwotę 250.000 zł (wniosek o kredyt hipoteczny k. 254-258). Tego samego dnia złożył również oświadczenie, że został zapoznany przez pracownika banku z kwestią ryzyka kursowego w przypadku udzielenia kredytu indeksowanego do waluty obcej, będąc w pełni świadomym ryzyka kursowego, zrezygnował z możliwości zaciągnięcia kredytu w złotych i dokonał wyboru zaciągnięcia kredytu indeksowanego do waluty obcej, znane mu były postanowienia regulaminu kredytu hipotecznego udzielanego przez (...) S.A., został poinformowany, że aktualne wysokości kursów waluty obcej dostępne są w placówkach banku oraz że jest świadomy ponoszenia ryzyka kursowego związanego z wahaniem kursów waluty, do której indeksowany jest kredyt, ryzyko kursowe ma wpływ na wysokość zobowiązania względem banku, wynikającego z umowy o kredyt oraz na wysokość rat spłaty kredytu, kredyt zostanie wypłacony w złotych na zasadach opisanych w regulaminie, saldo zadłużenia kredytu wyrażone jest w walucie obcej, raty kredytu wyrażone są w walucie obcej i podlegają spłacie w złotych na zasadach opisanych w regulaminie (oświadczenie k 259).

Powód A. M. w dniu 30 października 2007 roku, działając jako konsument, zawarł z (...) S.A. spółka akcyjna Oddział w Polsce z siedzibą w W. umowę o kredyt hipoteczny. Środki z kredytu miały być przeznaczone na sfinansowanie zakupu na rynku wtórnym spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego położonego w W. przy Al. (...) oraz refinansowanie wydatków na cele mieszkaniowe. Kredyt został udzielony na 480 miesięcy. Strony ustaliły, iż kredyt jest indeksowany do waluty obcej franka szwajcarskiego. Zgodnie z § 3 ust. 1-3 umowy kredyt oprocentowany był według zmiennej stopy procentowej, która na dzień sporządzenia umowy wynosiła 3,96917% w stosunku rocznym, z zastrzeżeniem postanowień regulaminu w zakresie ustalania wysokości oprocentowania. Zmienna stopa procentowa ustalana miała być jako suma stopy referencyjnej LIBOR 3M (CHF) oraz stałej marży banku w wysokości 1,20 punktów procentowych. Oprocentowanie kredytu miało ulegać zmianie w zależności od zmiany stopy referencyjnej LIBOR 3M (CHF), a szczegółowe zasady naliczania odsetek, ustalania wysokości oprocentowania oraz zasady zmiany oprocentowania znajdowały się w regulaminie (umowa kredytu k. 66-71; zeznania powoda A. M., nagranie przebiegu rozprawy z dnia 9 lutego 2017 roku k. 518 czas 00:24:35 – 00:24:58).

Przy zawieraniu umowy powód A. M. złożył oświadczenie o takiej samej treści jak to złożone przez niego w dniu 16 października 2007 roku (oświadczenie k. 272).

W regulaminie kredytu hipotecznego udzielanego przez (...) w § 7 ust. 4 i § 9 ust. 2 ustalono, iż w przypadku kredytów indeksowanych do waluty obcej, wypłata kredytu następuje w złotych według kursu nie niższego niż kurs kupna zgodnie z tabelą kursów walut obcych obowiązującą w banku w momencie wypłaty środków z kredytu. Saldo zadłużenia z tytułu kredytu wyrażone jest w walucie obcej i obliczane jest według kursu stosowanego przy uruchomieniu kredytu. Raty kredytu indeksowanego do waluty obcej wyrażone są w walucie obcej i w dniu wymagalności raty kredytu pobierane są z rachunku bankowego kredytobiorcy według kursu sprzedaży zgodnie z tabelą obowiązującą w banku na koniec dnia roboczego poprzedzającego dzień wymagalności raty spłaty kredytu. Zgodnie z § 2 pkt 12 regulaminu tabela oznacza tabelę kursów walut obcych obowiązującą w banku (regulamin kredytu hipotecznego udzielanego przez (...) k. 72-80).

W dniu 19 listopada 2007 roku powód A. M. złożył w banku dyspozycję wypłaty kredytu i kredyt został uruchomiony jednorazowo w pełnej wysokości (dyspozycja wypłaty środków z kredytu hipotecznego k. 284).

(...) S.A spółka akcyjna Oddział w Polsce z siedzibą w W. przy zawieraniu umowy kredytu posługiwał się przygotowanym przez siebie wzorcem. Projekt umowy został sporządzony w dniu 25 października 2007 roku (umowa kredytu k. 66-71).

Postanowienie regulaminu kredytu hipotecznego nie zostały indywidualnie uzgodnione z powodem (zeznania powoda A. M., nagranie przebiegu rozprawy z dnia 9 lutego 2017 roku k. 518 czas 00:21:18 – 00:23:00).

Bank ten miał w swojej ofercie również kredyty mieszkaniowe w złotych polskich (zeznania świadka A. S. (1), nagranie przebiegu rozprawy z dnia 6 lutego 2017 roku k. 513 czas 00:11:40 – 00:12:10; zeznania świadka A. S. (2), nagranie przebiegu rozprawy z dnia 6 lutego 2017 roku k. 513 czas 00:27:45 – 00:28:18).

W dniu (...)roku powstała spółka akcyjna (...) S.A. wskutek wniesienia tytułem wkładu niepieniężnego wszystkich składników majątkowych (...) S.A. Spółka Akcyjna Oddział w Polsce, przeznaczonych do prowadzenia działalności przez w/w Oddział. Z tym też dniem (...) S.A. wstąpił z mocy prawa we wszystkie prawa i obowiązki (...) S.A. związane z działalnością Oddziału (decyzja k. 685-690, postanowienie k. 691-693, zaświadczenie k. 694).

Z dniem (...)roku (...)S.A. z siedzibą w W. połączył się w trybie art. 492 § 1 pkt 1 k.s.h. z (...) S.A. poprzez przeniesienie całego majątku (...) S.A. jako banku przejmowanego na rzecz (...)S.A. jako banku przejmującego (odpis z KRS k. 253).

Po wejściu w życie ustawy z dnia 29 lipca 2011 roku o zmianie ustawy prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2011 roku, Nr 165, poz. 984) pozwany dokonał jednostronnej zmiany regulaminu stanowiącego integralną część umowy, wprowadzając do jego treści szczegółowe zasady określania sposób i terminów ustalania kursów wymiany waluty, mające zastosowanie do przyszłych wymagalnych rat spłaty kredytu (informacja o zmianie regulaminu k. 365; zeznania świadka A. S. (1), nagranie przebiegu rozprawy k. 513 czas 00:16:00 – 00:20:14).

22 lipca 2014 roku strony procesu podpisały aneks nr (...) do umowy, na podstawie którego spłata kredytu mogła następować w walucie, do której kredyt był indeksowany tj. franka szwajcarskiego (aneks do umowy k. 81-82).

Wezwaniem do zapłaty z dnia 12 maja 2016 roku powód wezwał pozwanego do zwrotu wszystkich kwot zapłaconych przez powoda w związku z wykonywaniem umowy kredytowej, w szczególności kwot zapłaconych tytułem rat kredytu do 21 marca 2016 roku w wysokości 85.897,82 zł oraz 5.638,18 CHF. Wezwanie doręczono pozwanemu w dniu 19 maja 2016 roku (wezwanie do zapłaty k. 83-84, potwierdzenie doręczenia k. 86).

W okresie do 21 marca 2016 roku tytułem spłaty kredytu powód zapłacił na rzecz pozwanego kwotę 85.899,82 zł oraz kwotę 5.638,18 franków szwajcarskich zł, w tym 34.844,90 zł na skutek wykonania postanowień o waloryzacji kwoty kredytu (historia spłaty kredytu k. 91-94).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wyżej przywołanych dowodów z dokumentów, zeznania świadka A. S. (1), A. S. (2), A. K. oraz zeznań powoda w charakterze strony. Wiarygodność powyższych dokumentów nie była kwestionowana przez żadną ze stron.

Sąd oddalił wniosek powoda o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu rachunkowości jako zbędny dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, wobec niekwestionowania przez pełnomocnika pozwanego pod względem rachunkowym rozliczenia przedstawionego przez powoda.

Sąd Rejonowy zważył co następuje:

W ocenie Sądu niezasadne było żądanie sformułowane w pkt I petitum pozwu.

Zgodnie z art. 58 k.c. czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy (§1). Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego (§2).

Zdaniem powoda umowa kredytu hipotecznego, którą zawarł w dniu 30 października 2007 roku z poprzednikiem prawnym pozwanego, jest nieważna ze względu na jej sprzeczność z treścią art. 69 ust. 1 ustawy z dnia z dnia 29 sierpnia 1997 roku prawo bankowe (Dz. U. Nr 140, poz. 939 z późn. zm.), który to przepis, w ocenie powoda, stanowi lex specialis w stosunku do treści art. 358 ¹ § 2 k.c. i zakazuje ustalania wartości kredytu wypłacanego kredytobiorcy i wartości spłacanych przez niego rat kapitałowo – odsetkowych według miernika wartości innego niż pieniądz w walucie złoty polski, a ponadto ze względu na sprzeczność z treścią art. 358 ¹ § 5 k.c. oraz brak precyzyjnego określenia świadczenia, do spełnienia którego zobowiązał się w powyższej umowie powód. W ocenie Sądu te zarzuty są chybione.

Stosownie do treści art. 69 ust. 1 i 2 prawa bankowego przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu (ust. 1).

Umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności: strony umowy, kwotę i walutę kredytu, cel, na który kredyt został udzielony, zasady i termin spłaty kredytu, wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany, sposób zabezpieczenia spłaty kredytu, zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu, terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych, wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje, warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy (ust. 2).

Z powyższych przepisów absolutnie nie wynika zakaz waloryzowania wartości świadczenia pieniężnego, do spełnienia którego zobowiązany będzie kredytobiorca z mocy umowy kredytu, czyli wartości rat kapitałowo-odsetkowych według miernika wartości innego niż złoty polskiej, bez względu na to, czy miałby to być kwintal pszenicy, uncja złota, czy waluta obca. Brak jest więc podstawy, aby kwalifikować art. 69 prawa bankowego jako przepis szczególnego w stosunku do treści art. 358 ¹ § 2 k.c., wyłączający uprawnienie do stosowania klauzul waloryzacyjnych. Na poparcie tej tezy warto zauważyć, iż zgodnie z treścią art. 1 pkt 1 litera a) ustawy z dnia 29 lipca 2011 roku o zmianie ustawy prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2011 roku Nr 165, poz. 984) znowelizowana została treść przepisu art. 69 ust. 2 prawa bankowego, do którego dodany został pkt 4a określający, jakie dodatkowe elementy powinna zawierać umowa o kredyt denominowany lub indeksowany do waluty innej niż waluta polska, a mianowicie szczegółowe zasady określania sposobów i terminów ustalania kursu wymiany walut, na podstawie którego w szczególności wyliczana jest kwota kredytu, jego transz i rat kapitałowo-odsetkowych oraz zasad przeliczania na walutę wypłaty albo spłaty kredytu (pkt 4a art. 69 ust. 2 prawa bankowego). Z kolei przepis art. 4 ustawy z dnia 29 lipca 2011 roku stanowi, iż art. 69 ust. 1 pkt 4a oraz art. 75b prawa bankowego ma zastosowanie w stosunku do tych kredytów lub pożyczek pieniężnych, które zostały zaciągnięte przez kredytobiorcę lub pożyczkobiorcę przed dniem wejścia w życie powyższej ustawy, a nie zostały całkowicie spłacone – do tej części kredytu lub pożyczki, która pozostała do spłacenia. W tym zakresie bank dokonuje bezpłatnie stosownej zmiany umowy kredytowej lub umowy pożyczki.

W ocenie Sądu dodanie do art. 69 ust. 2 prawa bankowego pkt 4a w powyższym brzmieniu świadczy o tym, że ustawodawca dostrzegł problem niedostatecznego regulowania w powszechnie zawieranych wówczas umowach kredytów hipotecznych indeksowanych do walut obcych (najczęściej franka szwajcarskiego) sposobu ustalania kursów tych walut na potrzeby spłaty kredytu i uznał, że należy interweniować, która to interwencja przybrała formę powyższej nowelizacji przepisów prawa bankowego. Trzeba podkreślić, że racjonalny ustawodawca nie uznał za zasadne wprowadzenia do porządku prawnego zakazu zawierania umów powyższego typu, lecz uchwalił przepis, który przewiduje dodatkowe obwarowania, jakim powinny sprostać postanowienia takich umów. Racjonalny ustawodawca musiał zatem uznać umowy kredytów hipotecznych denominowanych lub indeksowanych do walut obcych, które zostały zawarte przed uchwaleniem powyższej nowelizacji, za ważne i co do zasady zgodne z przepisami prawa.

Sąd nie uznał za trafny również zarzutu braku określoności wysokości świadczenia, jakie w wykonaniu umowy zawartej w dniu 30 października 2007 roku, albowiem w umowie tej uregulowane zostały kryteria, według których możliwe było wyliczenie wartości tegoż świadczenia na dzień jego wymagalności. W świetle postanowień powyższej umowy i regulaminu stanowiącego jej integralną cześć, pozwany bank zobowiązał się oddać do dyspozycji powoda kwotę 250.000 zł, przy czym jej wysokość miała być indeksowana do waluty franka szwajcarskiego. Wypłata kredytu następowała w złotych polskich według kursu nie niższego niż kurs kupna z tabeli w momencie wypłaty środków z kredytu, saldo zadłużenia z tytułu kredytu wyrażone było w walucie obcej i obliczane było według kursu stosowanego przy uruchomieniu kredytu. Raty kredytu wyrażone były w walucie obcej i w dniu wymagalności raty pobierane z rachunku bankowego kredytobiorcy według kursu sprzedaży z tabeli na koniec dnia roboczego poprzedzającego dzień wymagalności raty spłaty kredytu. § 2 pkt 12 regulaminu wprost stanowił, że pojęcie tabeli, jakim posłużono się w postanowieniach § 7 ust. 4 i § 9 ust. 2, oznacza tabelę kursów walut obcych obowiązującą w banku.

Z powyższego wynika, że wysokość rat kapitałowo – odsetkowych, które były pobierane z rachunku bankowego powoda prowadzonego do obsługi kredytu hipotecznego, była możliwa do obliczenia, nawet dla powoda, gdyby chciał zweryfikować swoje rozliczenia z poprzednikiem prawnym pozwanego z tytułu kredytu. Żeby obliczyć wysokość tych części rat kapitałowo-odsetkowych, które obejmowały zwrot kapitału kredytu, trzeba było pomnożyć iloraz kwoty 114.489,83 franków szwajcarskich i liczby 480 odpowiadającej liczbie rat, w których kredyt ma zostać spłacony, przez kurs sprzedaży franka szwajcarskiego z tabeli walut obowiązującej w pozwanym banku na koniec ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień, w którym wymagalna stawała się rata kredytu. Prawdą jest w postanowieniach umowy stron, w tym postanowieniach wzorców umownych stanowiących jej integralną cześć, brak jest ograniczeń dla pozwanego banku w kształtowaniu wysokości kursu sprzedaży franka, co dla powoda było szczególnie niekorzystne, jednakże przy ocenie ważności umowy kredytu hipotecznego z dnia 30 października 2007 roku nie ma to znaczenia, ponieważ według powyższych kryteriów możliwe było obliczenie wartości poszczególnych rat kapitałowo – odsetkowych. Stwierdzenie, że dane postanowienie umowy jest niedozwolonym postanowieniem w rozumieniu art. 385 ¹ k.c., oznacza brak związania tym postanowieniem w danym stosunku, tj. bezskuteczność, a nie nieważność. Bezskuteczność niedozwolonego postanowienia umownego nie powoduje nieważności, czy bezskuteczności całej umowy (por. np. wyrok SN z 21 lutego 2013 r. I CSK 408/12). Z mocy art. 385 ¹ § 2 k.c. strony są związane umową w pozostałym zakresie. To związanie ma miejsce niezależnie od tego, czy usprawiedliwiona byłaby hipoteza, że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych bezskutecznością, umowa nie byłaby zawarta. W tej mierze przepisy o bezskuteczności nie zawierają odpowiednika art. 58 § 3 k.p.c., traktującego o nieważności. Powyższa kwestia miała natomiast znaczenie przy ocenie żądania sformułowanego w pkt II petitum pozwu, o czym mowa będzie w poniższych wywodach.

W ocenie Sądu konstrukcja kredytu indeksowanego do waluty franka szwajcarskiego nie jest sprzeczna z treścią art. 69 prawa bankowego. Zawarta przez strony umowa z pewnością spełniała wymogi essentialia negotii umowy kredytowej. Strony ustaliły kwotę kredytu w złotych polskich, która to kwota wskutek indeksacji miała zostać przeliczona na walutę obcą i oprocentowana w sposób właściwy dla tej waluty.

Z uwagi na powyższe Sąd oddalił żądanie powoda zgłoszone w pkt I pozwu.

Zgodnie z treścią art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

W myśl przepisów kodeksu cywilnego za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową (art. 22 ¹ k.c.).

Możliwość uznania danego postanowienia umownego za niedozwolone i wyeliminowanie go z obrotu stosowania jest zależna od spełnienia następujących przesłanek: postanowienie nie zostało uzgodnione indywidualnie, a więc nie podlegało negocjacjom, ukształtowane w ten sposób prawa i obowiązki konsumenta pozostają w sprzeczności z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając interesy konsumenta. Dodatkowo postanowienie umowy nie dotyczy sformułowanych w sposób jednoznaczny głównych świadczeń stron, w tym ceny lub wynagrodzenia. Powyższe przesłanki muszą zostać spełnione łącznie.

Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przyjętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (art. 385 ¹ § 3 k.c.). W myśl art. 385 ¹ § 4 k.c., ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje.

Nie ulega wątpliwości, iż powód A. M. zawierając umowę z dnia 30 października 2007 roku działał jako konsument, gdyż zawierana przez niego umowa nie pozostawała w związku z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą.

Z ustalonego w sprawie stanu faktycznego wynika, iż powód miał otrzymać od pozwanego kwotę 250.000 zł z przeznaczeniem na zakup lokalu mieszkalnego oraz refinansowanie wydatków mieszkaniowych powoda oraz zobowiązał do zwrotu tej kwoty w ciągu 480 miesięcy wraz z odsetkami według zmiennej stopy procentowej, która na dzień sporządzenia umowy wynosiła 3,96917 % w stosunku rocznym, przy czym zmienna stopa procentowa ustalana miała być jako suma stopy referencyjnej LIBOR 3M (CHF) oraz stałej marży banku w wysokości 1,20 punktów procentowych.

Spór pomiędzy stronami dotyczył oceny postanowień zawartych w § 2 ust. 1 zdanie drugie umowy (kredyt jest indeksowany do waluty obcej CHF) oraz § 7 ustęp 4 oraz § 9 ustęp 2 regulaminu (w przypadku kredytów indeksowanych do waluty obcej, wypłata kredytu następuje w złotych według kursu nie niższego niż kurs kupna zgodnie z tabelą kursów walut obcych obowiązująca w banku obowiązującą w momencie wypłaty środków z kredytu. Saldo zadłużenia wyrażone będzie w walucie obcej i obliczane według kursu stosowanego przy uruchomieniu kredytu. Raty kredytów indeksowanych do waluty obcej wyrażone będą w walucie obcej i w dniu wymagalności danej raty kredytu zostaną pobrane z rachunku bankowego kredytobiorcy, według kursu sprzedaży zgodnie z tabelą obowiązującą w banku na koniec dnia roboczego poprzedzającego dzień wymagalności raty spłaty kredytu).

Zakwestionowane przez powoda postanowienia umowy dotyczą indeksowania kwoty kredytu do waluty franka szwajcarskiego nie dotyczą zatem głównych świadczeń stron w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 zdanie drugie k.c. Wprawdzie ustawodawca nie określił, co należy rozumieć przez sformułowanie "główne świadczenia stron", ale należy przyjąć, że z reguły są to takie elementy konstrukcyjne umowy, bez których uzgodnienia nie doszłoby do jej zawarcia, czyli tzw. essentialia negotii. Pojęcie "głównego świadczenia stron" należy rozumieć wąsko, w nawiązaniu do pojęcia elementów przedmiotowo istotnych umowy. Do elementów tych można zatem zaliczyć wynagrodzenie i cenę oraz świadczenie wzajemne przedsiębiorcy - towar, usługę (za wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 2 lutego 2011 r. VI ACa 910/10), co w realiach niniejszej sprawy oznacza, iż za postanowienia określające główne świadczenia stron uznać należy postanowienia określające wysokość kredytu, kres jego spłaty, wysokość oprocentowania i prowizji. Klauzule waloryzacyjne zawarte w umowie z dnia 30 października 2007 roku, jak również w regulaminie nie są postanowieniami o charakterze przedmiotowo istotnym (essentalia negotii). Postanowienia te mogą co najwyżej zostać uznane za postanowienia podmiotowo istotne dla banku (accidentalia negotii).

Ocena abuzywności postanowień umownych dokonywana jest na datę zawarcia umowy, co wprost wynika z przepisu art. 385 ¹ k.c. który to przepis nakazuje ponadto rozważenie jej treści, okoliczności zawarcia oraz uwzględnienie umowy pozostające w związku z umową obejmującą postanowienie będące przedmiotem badania. W niniejszej sprawie nie ma zatem znaczenia sposób i skutki wykonywania umowy. Przepis art. 385 ¹ § 2 k.c. wyraża bowiem jednoznaczną zasadę, że niedozwolone postanowienie w umowie nie wiąże konsumenta, natomiast strony tej umową są nią związane w pozostałym zakresie. Ponadto niedozwolone postanowienie umowne jest eliminowane z konstrukcji danego stosunku prawnego na zasadzie ex lege i ex tunc. Orzeczenie sądu ma zatem charakter deklaratoryjny. To wszystko zaś skutkuje tym, iż bezprzedmiotowe w istocie były zarzuty pozwanego odnoszące się do sposobu wykonywania przedmiotowej umowy.

W ocenie Sądu, brak jest podstaw do uznania za abuzywne postanowienie umowne postanowienia zawartego w § 2 ust. 1 zdanie drugie przedmiotowej umowy. To postanowienie umowne wskazuje jedynie, że strony zastosowały w umowie mechanizm indeksacji do waluty obcej, który nie może być postrzegany sam w sobie jako abuzywny. Indeksacja kredytu była przedmiotem indywidualnego uzgodnienia pomiędzy powodem a bankiem. Powód miał bowiem możliwość wyboru czy zaciągnie kredyt nieindeksowany w złotych polskich, czy też kredyt indeksowany do waluty obcej. Należy podkreślić, że w myśl art. 385 ¹ § 3 k.c. nie uzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na które konsument nie miał realnego wpływu. Nie oznacza to jednak uznania, że w każdym przypadku, w którym nie doszło do modyfikacji umowy z inicjatywy konsumenta i zgodnie z jego wnioskiem należy uznać, że postanowienie umowne nie jest indywidualnie uzgodnione. W niniejszej sprawie powód wniósł o przyznanie mu kredytu indeksowanego do franka szwajcarskiego i taki kredyt otrzymał.

Inaczej ocenić należy natomiast postanowienia zawarte w § 7 ustęp 4 oraz § 9 ustęp 2 regulaminu. Postanowienia te nie zostały indywidualnie uzgodnione z powodem. Regulamin ten stanowił wzorzec, który został opracowany przez pozwanego i przedstawiony powodowi. Z art. 385 ¹ § 3 k.c. wynika domniemanie, iż zawarte we wzorcu postanowienia nie zostały indywidualnie uzgodnione z konsumentem. Do obowiązków pozwanego należało zatem udowodnienie czy kwestionowane przez powoda postanowienia regulaminu zostały z nim indywidualnie uzgodnione, przy czym nie ma tutaj żadnego znaczenia, czy istniała potencjalna możliwość negocjowania treści postanowień zawartych w regulaminie, tylko czy faktycznie kwestionowane postanowienia regulaminu były przedmiotem uzgodnień pomiędzy stronami. W ocenie Sądu pozwany nie udowodnił, aby postanowienia zawarte w § 7 ust. 4 oraz § 9 ust. 2 regulaminu zostały indywidualnie uzgodnione z powodem. W szczególności nie wynika to ani z zeznań powoda ani z zeznań świadków A. S. (1) i A. S. (2). Z zeznań powoda wynika wprost, iż postanowienia regulaminu nie były indywidualnie uzgadniane pomiędzy stronami umowy. Również w/w świadkowie nie potwierdzili, aby postanowienia regulaminu zostały indywidualnie uzgodnione z powodem. Świadkowie w swoich zeznaniach wskazywali na możliwość negocjowania warunków umowy, przy czym dotyczyło to głównie parametrów finansowych umowy. Fakt czy istniała potencjalna możliwość negocjowania warunków nie ma zasadniczo znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Istotne jest bowiem to czy umowa zawarta przez powoda, a w szczególności postanowienia zawarte regulaminie kredytu (§ 7 ust. 4 oraz § 9 ust. 2) były faktycznie negocjowane pomiędzy powodem a bankiem (...) S.A., a nie to czy istniała możliwość negocjacji warunków umowy. Tym uznać należało, iż postanowienia zawarte w § 7 ust. 4 oraz § 9 ust. 2 regulaminu nie zostały indywidualnie uzgodnione z powodem.

„Dobre obyczaje" to reguły postępowania niesprzeczne z etyką, moralnością i aprobowanymi społecznie obyczajami. Za sprzeczne z dobrymi obyczajami można uznać także działania zmierzające do niedoinformowania, dezorientacji, wywołania błędnego przekonania konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności, a więc o działanie potocznie określane, jako nieuczciwe, nierzetelne, odbiegające od przyjętych standardów postępowania (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 27 stycznia 2011 roku, VI ACa 771/10, LEX nr 824347).

W wyroku z dnia 13 lipca 2005 roku (I CK 832/04, Pr. Bank. 2006, nr 3, s. 8) Sąd Najwyższy stwierdził, że „działanie wbrew dobrym obyczajom" w zakresie kształtowania treści stosunku obligacyjnego wyraża się w tworzeniu przez partnera konsumenta takich klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową tego stosunku. Podobnie w wyroku z dnia 3 lutego 2006 roku (I CK 297/05, Wokanda 2006, nr 7–8, s. 18), w którym Sąd Najwyższy stwierdził, że przepis art. 385 ¹ § 1 zdanie pierwsze k.c. jest odpowiednikiem art. 3 ust. 1 dyrektywy nr 93/13/WE, stanowiącym, że klauzulę umowną, która nie została uzgodniona indywidualnie, należy uznać za niedozwoloną, jeżeli naruszając zasadę dobrej wiary, powoduje istotną i nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków kontraktowych na niekorzyść konsumenta, przy czym rzeczą sądu jest ocena, czy nierównowaga jest „istotna", czyli „rażąca" w rozumieniu odpowiedniego przepisu prawa polskiego (Adam Olejniczak, Komentarz do art. 385 ¹ Kodeksu cywilnego, stan prawny 2014.05.01).

W § 2 ust 1 zdaniu drugim umowy strony wskazały jedynie, iż kredyt jest indeksowany do waluty obcej. W paragrafie tym, jak również w umowie z dnia 30 października 2007 roku brak jest dodatkowych postanowień ustalających stały kurs waluty szwajcarskiej w stosunku do złotego polskiego, czy też wskazujących, w jaki sposób każdorazowo następować będzie ustalanie wartości franka szwajcarskiego w odniesieniu do złotego. Postanowienia regulaminu wskazują jedynie, iż w przypadku wypłaty kredytu zastosowanie będzie miał kurs nie niższy niż kurs kupna zgodnie z tabelą obowiązującą w momencie wypłaty środków, a w przypadku spłaty kredytu kurs sprzedaży zgodnie z tabelą obowiązującą u pozwanego na koniec dnia roboczego poprzedzającego dzień wymagalności raty spłaty kredytu. Wynika stąd, że w dniu wypłaty powodowi kwoty 250.000 zł saldo jego zadłużenia wobec poprzednika prawnego pozwanego zostało przeliczone po kursie kupna, który wynosił wówczas 2,1836 PLN/CHF, na kwotę 114.489,83 zł, która miała zostać spłacona w 480 ratach. Co natomiast oznaczało przeliczanie rat kapitałowo – kredytowych według kursu sprzedaży z tabeli banku, zostało wyjaśnione powyższej, w wywodach stanowiących komentarz do zarzutu braku określoności świadczenia powoda w umowie z dnia 30 października 2017 roku.

Z treści umowy i regulaminu w żaden sposób nie wynika, w jaki sposób nastąpić ma ustalenie przez pozwany bank kursu kupna i sprzedaży franka szwajcarskiego. W żaden sposób nie precyzuje tego samo odwołanie się do tabeli banku, gdyż w dalszym ciągu nie wiadomo, w jaki sposób następuje ustalenie przez pozwany bank kursu kupna i sprzedaży franka szwajcarskiego publikowanych w tabelach banku. Tym samym pozwany mógł kształtować te kursy w sposób jednostronny, dowolnie, wedle swojej woli. Umożliwiało to pozwanemu bankowi na dowolne i wiążące dla powoda ustalanie kursów kupna i sprzedaży franka szwajcarskiego, co wpływało jednocześnie na wysokość zobowiązania powoda. Przyznanie sobie takiego prawa, z jednoczesnym pozbawieniem powoda jakiegokolwiek wpływu w tym zakresie, jak również pozbawieniem powoda możliwości poznania sposobu kształtowania przez bank kursu CHF, bez wątpienia narusza interesy konsumenta i jest sprzeczne z dobrymi obyczajami. Zakwestionowane przez powoda klauzule indeksacyjne zawarte w regulaminie nie odwołują się do obiektywnych, sprawdzalnych i niezależnych od banku kryteriów, o których wiedza byłaby dostępna dla kredytobiorcy. Z jednej strony konsument nie mając żadnego wpływu na sposób ustalania kursu kupna i sprzedaży franka szwajcarskiego, nie wie, w jaki sposób kursy te są ustalane przez bank. Z drugiej strony bank nie ma wyznaczonych kontraktowo żadnych ram i ograniczeń przy ustalaniu kursu waluty. W konsekwencji umowa przyznaje mu w tym zakresie pełną dowolność. Kwestionowane przez powoda postanowienia uchybiają zasadzie uczciwości i rzetelności, mają na celu ochronę interesu tylko jednej strony kontraktu, która kształtując dowolnie treść zobowiązania konsumenta może całe ryzyko przerzucić na konsumenta. Pozwany bank miał możliwość przeliczenia zobowiązania konsumenta według dowolnie obranego kursu, nie wskazując żadnych kryteriów, wedle których ustalenie tego kursu miałoby następować. Należy przy tym zaznaczyć, że na kurs waluty określony tabelą banku tylko częściowo wpływają czynniki obiektywne, zawiera on bowiem również marżę ustalaną przez bank.

Sąd nie twierdzi, że tak właśnie było w trakcie wykonywania umowy kredytu z dnia 30 października 2007 roku, że pozwany kształtował kursy kupna franka podane w tabeli na przestrzeni obowiązywania powyższej umowy w oderwaniu od jakichkolwiek obiektywnych, ekonomicznych kryteriów, jednakże w niniejszej sprawie kluczowe jest to, że gdyby pozwany chciał tak postępować, nie było ku temu żadnych przeszkód przewidzianych w postanowieniach umowy i regulaminu. Bez znaczenia jest też, jak kształtował się kurs franka szwajcarskiego w trakcie wykonywania powyższej umowy, i czy istotnie odbiegał on od kursów funkcjonujących na rynku, czy też średniego kursu NBP, który w istocie nie ma charakteru kreacyjnego, a pochodny między innymi. od danych przedstawianych przez pozwanego. Liczy się bowiem sposób umownego ukształtowania praw i obowiązków konsumenta, a nie sposób wykonywania danej umowy.

Jak już wspomniano z dniem 26 sierpnia 2011 roku weszła w życie ustawa z dnia 29 lipca 2011 roku o zmianie ustawy prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2011 roku Nr 165, poz. 984) na mocy której do art. 69 ust 2 Prawa bankowego dodano pkt 4a stanowiący, iż elementem umowy kredytu w przypadku umowy o kredyt denominowany lub indeksowany do waluty innej niż waluta polska, mają być szczegółowe zasady określania sposobów i terminów ustalania kursu wymiany walut, na podstawie którego w szczególności wyliczana jest kwota kredytu, jego transz i rat kapitałowo-odsetkowych oraz zasad przeliczania na walutę wypłaty albo spłaty kredytu. Zgodnie zaś z treścią art. 4 powyższej ustawy, w przypadku kredytów lub pożyczek pieniężnych zaciągniętych przez kredytobiorcę lub pożyczkobiorcę przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy ma zastosowanie art. 69 ust. 2 pkt 4a oraz art. 75b ustawy, o której mowa w art. 1, w stosunku do tych kredytów lub pożyczek pieniężnych, które nie zostały całkowicie spłacone - do tej części kredytu lub pożyczki, która pozostała do spłacenia. W tym zakresie bank dokonuje bezpłatnie stosownej zmiany umowy kredytowej lub umowy pożyczki. Treść ostatniego powyższego przepisu wskazuje jednoznacznie, iż nie nastąpiła z mocy samego prawa zmiana treści zawartej uprzednio umowy z powodem, a tym samym nie doszło do usunięcia istniejącego wcześniej stanu abuzywności.

Do usunięcia stanu abuzywności postanowień zawartych w regulaminie w § 7 ust. 4 i § 9 ust. 2 regulaminu nie doszło również wskutek zawarcia w dniu 22 lipca 2014 roku aneksu nr (...) do umowy, na podstawie którego spłata kredytu mogła następować w walucie, do której kredyt był indeksowany tj. franka szwajcarskiego. Możliwość spłaty kredytu we frankach szwajcarskich nie usuwa bowiem abuzywności postanowienia § 7 ust. 4 regulaminu na podstawie którego nastąpiło przeliczenie kwoty udzielonego kredytu według kursu kupna z daty uruchomienia kredytu, co rzutuje na wysokość salda kredytu udzielonego powodowi wyrażonego w walucie franka szwajcarskiego, jak również wysokość rat spłaty kredytu spłaconych przez powoda.

Do usunięcia abuzywności powyższych postanowień nie doszło też wskutek zmiany regulaminu kredytu hipotecznego o treści podanej na k. 365 i 365 verte akt niniejszej sprawy, albowiem pomimo tej zmiany pozwany w dalszym ciągu mógł i może on arbitralnie ustalać kurs waluty szwajcarskiej poprzez ustalanie indeksu marżowego na podstawie podaży i popytu na daną walutę na rynku krajowym i zagranicznym, płynności rynku walutowego oraz kosztów banku związanych z pozyskiwaniem danej waluty. Wartość owego indeksu nie może przekraczać 10 % danego kursu średniego, a w razie wystąpienia okoliczności przewidzianych w § 15 ust. 8 – 30%. Tak sformułowane postanowienie pozostawia w dalszym ciągu daleko posuniętą dowolność w ustalaniu wartości kursów wymiany walut obcych, którą jednak ograniczona do 10%, a w razie zaistnienia „nadzwyczajnej zmiany sytuacji na rynku międzybankowym" 30%. W zakresie tych 10, ewentualnie 15% w regulaminie nadal brak jest kryteriów obiektywnych. Pozwany nie wykonał zatem obowiązku nałożonego na niego przez ustawodawcę w powoływanej już ustawie z dnia 29 lipca 2011 r. o zmianie ustawy - Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw, która nakazuje określenie szczegółowych zasad i terminów ustalania kursów walut.

Reasumując powyższe wywody Sąd uważa, że postanowienia § 7 ust. 4 i § 9 ust. 2 regulaminu kredytów hipotecznych są niedozwolonymi postanowieniami umownymi w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c., wobec czego nie wiążą one powoda. W mocy pozostaje natomiast § 2 ust. 1 umowy stron, w którym umówiły się one, że kredyt udzielony powodowi jest indeksowany do waluty franka szwajcarskiego. Jednakże bez postanowień § 7 ust. 4 § 9 ust. 2 regulaminu klauzula indeksacyjna zawarta w § 2 umowy jest bezskuteczna, albowiem z umowy, czy pozostałych postanowień regulaminu nie wynika po jakim kursie ma być przeliczony kredyt wypłacony powodowi oraz po jakim kursie mają być przeliczane raty kapitałowo – odsetkowe spłacane przez powoda. Przepis art. 358 § 2 k.c. stanowi, że wartość waluty obcej określa się według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia wymagalności roszczenia, chyba że ustawa, orzeczenie sądowe lub czynność prawna zastrzega inaczej. Przepis ten można by zastosować w stanie faktycznej sprawy, gdyby nie fakt, że został on uchwalony ustawą z dnia 23 października 2008 roku o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz ustawy - Prawo dewizowe (Dz.U. Nr 228, poz. 1506), a wszedł w życie dopiero w dniu 24 stycznia 2009 roku, a zatem już po zawarciu umowy stron. Brak jest jednocześnie innego przepisu prawa, który znalazł by zastosowanie do umowy stron zastępując postanowienia § 7 ust. 4 i 9 ust. 2 regulaminu. Przyjąć zatem należy, że indeksacja kwoty kredytu do waluty franka szwajcarskiego nie została skutecznie zastrzeżona, przez co umowę tę należy traktować jako umowę kredytu hipotecznego udzielonego w złotych polskich i podlegającemu spłacie w tej walucie. Bez zakwestionowanych w niniejszej sprawie postanowień powyższa umowa zawiera wszelkie przedmiotowo istotne elementy umowy kredytu przewidziane w art. 69 ustawy Prawo bankowe. W dalszym ciągu jest to umowa, w której poprzednik prawny pozwanego zobowiązał się oddać do dyspozycji powoda - kredytobiorcy na czas oznaczony kwotę 250.000 zł celem zakupu nieruchomości i refinansowania wydatków mieszkaniowych, zaś ten kredytobiorca zobowiązał się do takiego spożytkowania pieniędzy oraz zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami według zmiennej stopy procentowej odpowiadającej sumie stopy referencyjnej LIBOR 3M oraz stałej marży banku. Bezsprzecznie powód skorzysta na tym pod względem ekonomicznym, skoro stopa referencyjna LIBOR 3M jest niższa od stopy referencyjnej WIBOR, od której uzależnione jest oprocentowanie kredytów udzielanych w złotych polskich, jednakże brak jest normy prawnej, która zakazywałaby bankom stosowania tej stopy do określania wysokości oprocentowania kredytów udzielonych w złotych polskich.

Sąd nie podziela poglądu strony pozwanej, iż w razie uznania przedmiotowych postanowień regulaminu za niedozwolone postanowienia umowne, kredyt nie traci charakteru kredytu indeksowanego do waluty obcej, ponieważ zastosowanie powinien znaleźć przepisy art. 56 k.c. i 354 k.c., w których jest mowa o wykonaniu zobowiązania w sposób odpowiadający istniejącym zwyczajom, przez co należało by stosować do przewalutowania kredytu średni kurs franka szwajcarskiego ogłaszany przez NBP. W ocenie Sądu w dacie zawarcia umowy stron brak było zwyczaju, według którego banki miały waloryzować wartość wzajemnych świadczeń z tytułu umów kredytu według takiej właśnie waluty. Starając się odeprzeć zarzuty abuzywności postanowień § 7 ust. 4 i § 9 ust. 2 regulaminu pozwany wprost podnosił, że banki nie praktykowały ustalenia wartości kursów kupna i sprzedaży walut obcych, w tym franka szwajcarskiego, według takiego właśnie kursu, zaś teraz twierdzi odmiennie. W ocenie Sądu za nieistnieniem powyższego zwyczaju przemawia też nowelizacja przepisu art. 358 k.c., która weszła w życie z dniem 24 stycznia 2009 roku, a polegała na dodaniu do tego przepisu § 2 w brzmieniu „Wartość waluty obcej określa się według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia wymagalności roszczenia, chyba że ustawa, orzeczenie sądowe lub czynność prawna zastrzega inaczej.” Świadczy to o tym, że racjonalny ustawodawca dostrzegł praktyczny problem braku kryteriów, według których możliwe byłoby przeliczanie wartości złotego na wartość walut obcych i odwrotnie w sytuacjach takich jak ta w niniejszej sprawie, w której postanowienia umowy stanowiącej źródło zobowiązania i przewidującej waloryzację świadczenia jednej ze stron czy też oby są niedostatecznie precyzyjne. Potwierdza to brak istnienia zwyczaju, na który powołał się pozwany, albowiem w przeciwnym wypadku nie zachodziła by potrzeba nowelizowania przepisu art. 358 k.c., wobec czego racjonalny ustawodawca nie zdecydowałby się na nią.

Tym samym pozwany nie był uprawniony do przeliczenia kwoty kredytu udzielonego powodowi wedle przyjętego przez siebie kursu franka szwajcarskiego, a następnie do otrzymywania rat tego kredytu jako jego spłaty wedle także przyjętego przez siebie kursu franka szwajcarskiego. Kwota korzyści uzyskanej tym tytułem w okresie od dnia zawarcia umowy do 21 marca 2016 roku wyniosła, co bezsporne: 34.844,90 zł (kwota stanowiąca różnicę pomiędzy kwotą spłaconą przez powoda 107.518,94 zł a kwotą należnych rat w wysokości 72.674,04 zł). Składniki rat kapitałowo – odsetkowych, które zostały przez powoda zapłacone na podstawie § 2 ust. 1 umowy w zw. z § 7 ust. 4 i § 9 ust. 2 regulaminu, w w/w kwocie stanowi świadczenie nienależne w rozumieniu art. 410 k.c. podlegające zwrotowi stosownie do treści art. 405 k.c.

Zgodnie z treścią art. 410 § 2 k.c. świadczenie nienależne ma miejsce, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia. W takiej sytuacji ustawodawca poprzez art. 410 § 1 k.c. odsyła do art. 405 k.c., stanowiącego, iż kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości.

W związku z tym Sąd na zasadzie art. 410 k.c. uwzględnił powództwo co do kwoty 34.843,24 zł dochodzonej pozwem.

Okres od którego zasądzone zostały odsetki od całości dochodzonego roszczenia wynika z uregulowań art. 481 § 1 k.c., zgodnie z którym jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Roszczenie przysługujące powodowi należało do kategorii roszczeń bezterminowych. Zgodnie z treścią art. 455 k.c. jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Pismem z dnia 12 maja 2016 roku powód wezwał pozwanego do zapłaty w terminie siedmiu dni od jego doręczenia. Wezwanie do zapłaty zostało doręczone pozwanemu w dniu 19 maja 2016 roku, od tej też daty należy liczyć termin spełniania świadczenia, który to termin upłynął z dniem 26 maja 2016 roku. Od dnia 27 maja 2016 pozwany pozostaje w opóźnieniu ze spełnieniem świadczenia wobec czego Sąd zasądził odsetki na rzecz powoda od tej daty.

Chybiony był zarzut podniesiony przez pozwanego, zgodnie z którym nie jest on podmiotem biernie legitymowanym procesowe, gdyż nie jest nie przeszło na niego zobowiązanie wynikające z bezpodstawnego wzbogacenia przez bank, z którym powód zawarł w dniu 30 października 2007 roku. W świetle art. 42a prawa bankowego instytucja kredytowa, prowadząca działalność bankową na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej poprzez oddział, może utworzyć bank krajowy w formie spółki akcyjnej przez wniesienie tytułem wkładu niepieniężnego wszystkich składników majątkowych tego oddziału, przeznaczonych do prowadzenia działalności przez ten oddział, o ile stanowią one przedsiębiorstwo lub jego zorganizowaną część. W taki o to sposób został utworzony (...) S.A. w W., do którego wniesiono tytułem aportu wszystkie składniki majątkowe (...) S.A. spółki akcyjnej Oddziału w Polsce z siedzibą w W., a wraz z nimi również zobowiązanie pozostające w związku z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa prowadzonego przez ten oddział banku zagranicznego. Następnie pozwany jako spółka przejmująca połączył się z (...) S.A. - spółką przejmowaną w trybie art. 492 § 1 pkt 1 k.s.h., tj. poprzez przeniesienie całego majątku spółki przejmowanej na spółkę przejmującą. Z dniem połączenia pozwany z mocy prawa, tj. art. 494 § 1 k.s.h. wstąpiła z dniem połączenia we wszystkie prawa i obowiązki (...) S.A. Nastąpiła zatem sukcesja ogólna, a wraz z nią pozwany stał się zobowiązany do zwrotu na rzecz powoda świadczenia, które ten spełniał nienależnie na rzecz banku, z którym zawarł umowę kredytu hipotecznego, a następnie (...) S.A.. Wynika to także z ogólnej zasady statuowanej w art. 55 ⁴ k.c., który stanowi, iż nabywca przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego jest odpowiedzialny solidarnie ze zbywcą za jego zobowiązania związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa lub gospodarstwa, chyba że w chwili nabycia nie wiedział o tych zobowiązaniach, mimo zachowania należytej staranności. Odpowiedzialność nabywcy ogranicza się do wartości nabytego przedsiębiorstwa lub gospodarstwa według stanu w chwili nabycia, a według cen w chwili zaspokojenia wierzyciela. Odpowiedzialności tej nie można bez zgody wierzyciela wyłączyć ani ograniczyć.

Za podobnym poglądem opowiedział się Sąd Najwyższy w uchwale Izby Cywilnej z 30 sierpnia 1977 r. w sprawie o sygn. III CZP 65/77, która pozostaje aktualna w niniejszej sprawie. Z uzasadnienia uchwały wynika, że „w związku z wątpliwością co do tego, czy do zobowiązań związanych z prowadzeniem gospodarstwa rolnego w rozumieniu art. 526 k.c. można zaliczyć zobowiązanie poprzedniego właściciela gospodarstwa rolnego, oparte na przepisach o bezpodstawnym wzbogaceniu, należy zauważyć, że jako zobowiązania związane z prowadzeniem gospodarstwa rolnego należy traktować wszelkie ciążące na właścicielu tego gospodarstwa długi zaciągnięte w związku z prowadzeniem tego gospodarstwa, a więc nie tylko zaciągnięte w celach inwestycyjnych, lecz między innymi także długi z tytułu dokonanych przez inną osobę nakładów na gospodarstwo rolne, z tytułu usług świadczonych w gospodarstwie rolnym, z tytułu świadczonej pracy w gospodarstwie rolnym itp. Nie ma przy tym znaczenia, na jakiej podstawie oparte jest zobowiązanie, czy mianowicie wynika ono z umowy, czy też z innej podstawy prawnej, w szczególności z przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu, jeżeli wzbogacenie odnosi się do prowadzonego przez osobę bezpodstawnie wzbogaconą gospodarstwa rolnego.”

Podobne stanowisko zajął również Sąd Apelacyjny w Warszawie w uzasadnieniu wyroku z 23 września 2003 roku I ACa 312/03: Artykuł 526 k.c. reguluje instytucję tzw. kumulatywnego przystąpienia do długu. Ma on zastosowanie gdy następuje zbycie przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 551 i 552 k.c., tj. przedsiębiorstwa obejmującego zespół aktywów, a nie także pasywów (długów). Do przejęcia długów konieczna jest zgoda wierzyciela, w jego braku długi pozostają nadal przy zbywcy, a nabywca jedynie przystępuje do długu ponosząc odtąd odpowiedzialność solidarną za dług cudzy. Konsensus panuje także co do tego, że pojęcie „zobowiązania powstałe przy prowadzeniu przedsiębiorstwa” należy rozumieć szeroko i że dotyczy ono nie tylko zobowiązań bezpośrednio związanych z działalnością statutową (produkcją, usługami) ale i inne, powstałe m.in. w następstwie dokonywanych w okresie jego funkcjonowania czynności prawnych, wyrządzonych czynów niedozwolonych czy takich zdarzeń prawnych jak bezpodstawne wzbogacenie, tj. prowadzenia przedsiębiorstwa w znaczeniu przedmiotowym.

Powyższy pogląd Sąd orzekający w niniejszej sprawie w pełni aprobuje, a w związku z czym komentowany zarzut został uznany za chybiony.

Niezasadny był też zarzut przedawnienia dochodzonego roszczenia. Roszczenie przysługujące powodowi o zwrot nienależnie spełnionego świadczenia podlega dziesięcioletniemu terminowi przedawnienia, albowiem nie jest to roszczenie związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą ani zawodową i nie jest to świadczenie okresowe, choć w taki właśnie sposób nienależne świadczenie było spełniane. Nie ma też żadnego przepisu szczególnego w stosunku do art. 118 k.c., który przewidywałby inny termin przedawnienia tego typu roszczeń. Powód wytoczył powództwo w niniejszej sprawie w dniu 24 czerwca 2016 roku, a ponieważ umowę kredytu, która zawierała niedozwolone postanowienia umowne, w wykonaniu których powód spełniał nienależne świadczenia, strony zawarły w dniu 30 października 2007 roku, jasne staje się, że termin przedawnienia nie upłynął przed wniesieniem pozwu. Wytaczając zaś powództwo w niniejszej sprawie (art. 123 § 1 pkt 1 k.c.) powód skutecznie przerwał bieg tego terminu.

Sąd oddalił żądanie pozwu w części w jakiej powód domagał się zobowiązania pozwanego do przedstawienia rozliczenia dotychczas spłaconych rat kapitałowo-odsetkowych kredytu udzielonego powodowi z pominięciem bezskutecznych klauzul indeksacyjnych w terminie 14 dni od uprawomocnienia się wyroku w niniejszej sprawie oraz przedstawienia harmonogramu dalszych spłat raty kredytu udzielonego powodowi z pominięciem bezskutecznych klauzul indeksacyjnych. Przedmiotem rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie było żądanie zasądzenia konkretnego świadczenia pieniężnego za określonym okres. Nie ma zatem charakteru kształtującego i bezpośrednio nie wpływa i nie może wpływać na sposób realizacji umowy łączącej strony w przyszłości. Żądanie zgłoszone w pozwie było żądaniem zapłaty a nie żądaniem ukształtowania stosunku na przyszłość.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 w myśl zasady odpowiedzialności za rezultat procesu. Ponieważ powództwo okazało się zasadne w części obejmującej żądanie z pkt II petitum pozwu, Sąd zasądził na rzecz powoda od pozwanego zwrot opłaty sądowej od pozwu w kwocie 1.000 zł, zwrot kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 4.800 zł (stawka minimalna z § 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie w brzmieniu obowiązującym w momencie wniesienia pozwu) oraz zwrot opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł.

Z tych względów i na podstawie powołanych przepisów prawa Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.